Levenslang boete betalen

2011
Levenslang boete betalen

Kees van Oosten ligt er op de voorpagina van deze Binnenstadskrant bij als een man die er graag z’n gemak van neemt. Maar als er iemand in Utrecht is die het zich niet gemakkelijk maakt, is hij het wel.

‘Hou er toch eens mee op’, zegt z’n vrouw soms; ‘je zou met pensioen’. Dat wil hij niet. Hij blijft zich als burger bemoeien met de stad. Maar er is wel een verschil met vroeger. Er is nog maar één terrein waarmee hij zich bezighoudt: de luchtkwaliteit. In zijn ogen brengt de gemeente er in de aanpak van de vuile lucht al vijftien jaar niets van terecht, met als gevolg dat er volgens zijn gegevens per jaar nog steeds ruim driehonderd mensen zo’n tien jaar te vroeg doodgaan en er duizenden Utrechters lijden aan COPD, astma en andere aandoeningen van de luchtwegen.

Van Oosten denkt en handelt sneller dan het geluid. Als de gemeente een rapport of een plan naar buiten brengt, dan volgt vaak binnen 24 uur zijn reactie, onderbouwd met allerlei gegevens, jurisprudentie en een overdonderende argumentatie. Onbegrijpelijk dat iemand het zo snel op een rijtje krijgt.

De inkt van het voorstel om oude personenauto’s uit de Binnenstad te weren was bijvoorbeeld nog niet droog of Van Oosten toonde al aan dat het niets zou helpen. Waarschijnlijk, zo voegt hij er nu aan toe, bereik je zelfs het tegenovergestelde. Met de meeste oude auto’s wordt weinig gereden. Maar als je een heleboel moet investeren in een nieuwe auto, dan ga je die ook meer gebruiken, want de kosten moeten er toch een beetje uit. Het netto-resultaat is extra vervuiling.

Van Oosten (68) heeft AOW en een klein pensioen, gebaseerd op twaalf dienstjaren, onder andere als docent wetenschapsleer op Nijenrode. Van zijn inkomen maakt hij al vijf jaar maandelijks 120 euro over aan de deurwaarder, die het geld – zo neemt hij aan – na aftrek van kosten door- sluist naar drie milieudeskundigen die hij voor leugenaars uitmaakte. Hij verweet hen tevens dat ze samen met de wethouder en de gemeenteraad vroegtijdig overlijden van Utrechtse bewoners op hun geweten hadden door het laten voortduren van luchtverontreiniging.

In een kort geding, gevoerd op initiatief van burgemeester Wolfsen en betaald door de gemeente (tot nu toe vijftigduizend euro), kreeg Van Oosten in 2008 een dwangsom van dertigduizend euro aan zijn broek. Hij moest beledigende passages aan het adres van de drie heren schrappen in een column in de internetkrant Alles over Utrecht. Dat meende hij voldoende te hebben gedaan, maar de rechter dacht daar anders over. Dat betekent dat hij

tot z’n dood moet betalen. De gemeenteraad, met uitzondering van de SP, had en heeft daarmee geen problemen.
Twee van de drie deskundigen waren ingehuurd. Eén van hen kwam in 2009 in het nieuws toen bekend werd dat hij in vier jaar in Utrecht 1,4 miljoen had geïnd voor zijn advieswerk.

Van Oosten: ‘Ik zie hen niet als de kwade geniussen achter dit gedoe. Ik heb me erg in die mensen proberen te verplaatsen, en mijn conclusie is dat ze niet zo tuk waren op dat proces. Het heeft hun reputaties ook geen goed gedaan en het was niet in hun belang. Al snel na 2008 werd immers voor iedereen duidelijk dat er niets van hun berekeningen klopte. De gemeente beweerde dat in 2010 aan de norm zou worden voldaan. Dat blijkt nu zelfs in 2015 niet te gaan lukken’.

Kees van Oosten weet het zeker: ‘Wolfsen beweerde destijds dat het college moreel verplicht was het voor de beledigde milieudeskundigen op te nemen, maar de actie was bedoeld om mij de mond te snoeren. Ze waren hun kwelgeest zat. De gemeente had tien procedures bij de bestuursrechter verloren. Ik heb bewoners geholpen om drie jaar de fly-over bij het 24 Oktoberplein en de reconstructie van de Majellaknoop tegen te houden”. Van Oosten ligt overhoop met de gemeente omdat er volgens hem lokaal slechts twee middelen zijn om de vuile lucht te bestrijden: schoner openbaar vervoer en minder autoverkeer. De fly-over en de Majellaknoop zijn juist bedoeld om de autobereikbaarheid te bevorderen. Automobilisten rijden nu zonder oponthoud richting Binnenstad waar (in het Stationsgebied) het aantal parkeerplaatsen fors wordt uitgebreid.

De gemeente moet voldoen aan Europese normen voor schone lucht, maar komt daarbij niet in de buurt, zo lang er geen sprake is van een echte koerswijziging. En dus moet, zo analyseert Van Oosten, de afdeling milieu de lucht schoonrekenen, anders komen allerlei projecten stil te liggen. ‘Het is een persoonlijke morele beslissing van die milieudeskundigen: leen ik me daarvoor of niet?

Utrecht had altijd een grote dienst Stadsontwikkeling, die – zoals de naam al zegt – uit is op ontwikkeling, op groei, op het realiseren van grootse plannen. Van Oosten: ‘Het is haar eigenbelang dat de stad voortdurend op de schop genomen wordt, dat er expansie is. Dat brengt werk op de

plank. Dat zou natuurlijk ook anders kunnen. Je kunt ook zeggen: ‘Wat we hebben is prachtig, dat gaan we conserveren.’ Maar dan raakt er bij Stadsontwikkeling en bij het Ingenieursbureau Utrecht (IBU) een groot deel van de mensen brodeloos.’

Zelden komt er van de kant van de politiek een serieus antwoord op de brieven en stukken die Van Oosten per e-mail rondstuurt. Het verbaast hem niet. Met uitzondering van de SP neemt volgens hem niemand de moeite zich echt in luchtkwaliteit te verdiepen. ‘Ze varen blind op de ambtenaren, terwijl het niet eens zo ingewikkeld is. Het barst in Utrecht als universiteitsstad van de hoogopgeleide bewoners, maar Ted Zorn en Ben Nijssen (wijk C-Komitee), Gerard Cats en ik zijn zo’n beetje de enigen die de cijfers en rapporten van de gemeente serieus bekijken.’ Verkeerswethouder Lintmeijer en zijn ambtenaren werkten de afgelopen drie jaar aan een pakket maatregelen dat de lucht in Utrecht gezond moet maken. Het leidt tot een vermindering van de concentratie stik- stofdioxide van hooguit 0,59 microgram per kubieke meter. Om de Europese norm in 2015 te halen moet de vermindering ruim 8 microgram/ m3 zijn.