Reg is weg
De rolverdeling ligt vast: hij vertelt, wij luisteren. Uren. Het kan over van alles gaan: het filmfestival van Cannes, een aanvaring tussen hem en hoofdredacteur Max Snijders van het Utrechts Nieuwsblad, een scheikundepracticum op de universiteit, een reisje met Joop van den Ende naar New York.
Sommige verhalen zijn enorm gedetailleerd, met hele stukken dialoog: ‘Toen zei ik dit, toen zei Ischa dat’.
Dit gaat over Reg ten Zijthoff, al ongeveer 60 jaar één van mijn beste vrienden.
Het lijkt mij onwaarschijnlijk dat hij hele conversaties letterlijk kan onthouden. Zo’n onfeilbaar geheugen, dat bestaat gewoon niet.
Jarenlang dacht ik dat. Tot op een feestje een klasgenoot uit Hengelo begon over een incident op de middelbare school: ‘Reg, je zei toen……’
Het waren exact dezelfde woorden die Reg een paar maanden eerder gebruikte toen hij ons over die gebeurtenis vertelde.
Reggie is een fenomeen. Dat weet ik al sinds we samen – hij als filmredacteur, ik als schrijver van de randversiering – voor het UN verslag deden van het festival Cinemanifestatie. Hij ziet overdag drie of vier films, ik interview een opkomende actrice. ’s Avonds werken we op de redactie op de Drift onze artikelen uit. En terwijl ik nog aan het zwoegen ben op dat ene stukje heeft hij meestal alles al klaar: een hele pagina (2 x het huidige krantenformaat) met niet alleen zijn soms wat eigenwijze oordeel, maar ook met allerlei achtergrondinformatie over regisseur en spelers (alles uit het hoofd).
Hoe oud is hij in die tijd? Midden twintig. Toen al een onuitputtelijke bron van kennis, die hij bovendien op een aangename manier overdraagt.
Hij trouwt met Ini Exoo, die werkt bij bioscoopondernemer Wolff, in wiens theaters de Cinemanifestatie zich voornamelijk afspeelt.
Dan kan hij in Groningen het Universiteitsblad opzetten. Zijn voorwaarde is dat de krant onafhankelijk zal zijn, want hij is geen man om orders uit te voeren, hooguit van zijn vrouw en later van zijn twee dochters, en nog weer later van zijn drie kleinzoons.
De vrijbrief geeft hem de ruimte. Hij werk zich razendsnel in in het Groningse academische wereldje en maakt er een onmisbaar weekblad van. Een spraakmakend artikel gaat over Willem Frederik Hermans, die als lector fysische geografie geen bal blijkt uit te voeren.
De volgende halte is de Brabantpers, een conglomeraat van alle grote kranten in Noord-Brabant. Redactiechef. Interessante baan, groot salaris. Maar zijn pensioen wil hij er niet halen.
Hij solliciteert met succes als directeur van de schouwburg Concordia in Breda. Je
voelt het aankomen. Het theater is verouderd. De nieuwe baas gaat er zeker iets aan doen. Renoveren? Nieuwbouw?
Het wordt het laatste: Breda krijgt één van de grootste theaters van Nederland, met drie schouwburgzalen en drie arthouse-filmzalen. Bouwheer Reg, inmiddels bekend met alle ins en outs van het theaterbedrijf, bestookt architect Herman Hertzberger met zijn wensen en tips. Het resultaat is dat bijvoorbeeld de logistiek (belabberd in het oude Muziekcentrum Vredenburg, ook van Hertzberger) optimaal is.
Tijdens de bouw ontstaan zulke forse overschrijdingen van het budget dat drie wethouders moeten aftreden. Het botert niet meer tussen het gemeentebestuur en de directeur, ook niet als het Chassé-theater gaat draaien en de bezoekersaantallen alle prognoses overtreffen. Het loopt na twee jaar zo hoog op dat Reg (met een prima regeling) vertrekt.
Een doener en bedenker, durver en duizendpoot zit thuis, 56 jaar oud. Het duurt een tijdje voor hij zich hervindt. Hij wordt hoofdredacteur van de tijdschriften Brabant Cultureel en Brabant Literair en doet advieswerk, onder anderen voor Cinemien en de gemeente Nijmegen. Maar zoals vroeger – zo heerlijk hectisch, inspirerend en opwindend – is het toch niet meer.
Reg draagt zijn hele leven een groot verlies met zich mee: de dood van zijn vader, hoofdingenieur bij Stork, communist, belangrijke man in het verzet, kort voor de bevrijding door de Duitsers vermoord.
Een tweede groot verlies komt in 2019, als Ini, zijn grote liefde, zijn maatje, aan COPD overlijdt. Jarenlang was hij haar mantelzorger, en in die tijd verwaarloosde hij zijn gezondheid. Achterstallig onderhoud, noemt hij het. Hij komt terecht in de medische mallemolen, doorstaat dapper allerlei ellendige ingrepen, lijkt het te boven te komen, zelfs tenslotte neuskanker. Maar nee.
Op 24 januari om 9 uur apt hij: ‘Reg is bijna weg’. Een paar uur later kan dat ‘bijna’ er af.